Tại Công văn số: 20/VKSTC-V4 ngày 04/01/2023 của Vụ 4 - Viện KSNDTC phúc đáp Viện KSND tỉnh Nghệ An về việc áp dụng tình tiết phạm tội “đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS, hướng dẫn: Theo đó, để xác định phạm tội “đối với 02 người trở lên” thì phải xác định người phạm tội đã tổ chức cho 02 người khác (không bao gồm bản thân người phạm tội) sử dụng trái phép chất ma túy. Trường hợp có nhiều người bị truy tố về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy với vai trò đồng phạm thì phải căn cứ xác định số người sử dụng ma túy ít nhất từ 02 người trở lên (không bao gồm bản thân người phạm tội) và 02 người trở lên sử dụng ma túy này có thể là không phạm tội hoặc đồng phạm về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy thì bị áp dụng tình tiết “đối với 02 người trở lên”.
Tại Hội nghị chuyên đề “Giải đáp khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng Bộ luật tố tụng hình sự và Bộ luật hình sự” ngày 15/11/2023 của Viện kiểm sát nhân dân Cấp cao tại Hà Nội tổ chức có nội dung giải đáp đối với các tội phạm về ma túy:
Câu 81: Về tình tiết định khung “đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS được hiểu là đối với cả người tổ chức và người thụ hưởng hay chỉ đối với người thụ hưởng. Ví dụ A, B cùng tổ chức cho nhau và tổ chức cho cả C sử dụng trái phép chất ma túy thì xử lý theo khoản 1 Điều 255 hay điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS. (Hà Nội, Vĩnh Phúc)
Trả lời: Tình tiết phạm tội “Đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” được hiểu là đối với đối tượng tác động của hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, bao gồm cả đồng phạm và người thụ hưởng Trường hợp A, B cùng tổ chức cho nhau sử dụng trái phép chất ma túy (cùng rủ nhau, cùng góp tiền mua chất ma túy, phân công nhau chuẩn bị công cụ để sử dụng chất ma túy, cùng sử dụng chất ma túy…) và cùng tổ chức cho C sử dụng trái phép chất ma túy nên A và B cùng phạm tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” theo tình tiết định khung tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS (A tổ chức cho B và C và B tổ chức cho A và C); còn C không phạm tội.
Như vậy, có thể hiểu công văn giải đáp số: 20/VKSTC-V4 của Vụ 4 - Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn tình tiết “đối với 02 người trở lên” thì bắt buộc 02 người này phải là người thụ hưởng và không đồng phạm (hoặc phạm tội) Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Còn đối với giải đáp của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội giải đáp tình tiết “đối với 02 người trở lên” được hiểu là đối với đối tượng tác động của hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, bao gồm cả đồng phạm và người thụ hưởng; Có nghĩa là chỉ cần 02 người cùng đồng phạm về tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tổ chức cho 01 người thụ hưởng (người này không đồng phạm) thì bị áp dụng tình tiết phạm tội “đối với 02 người trở lên”.
Đây là hai giải đáp hướng dẫn nghiệp vụ nội bộ trong ngành kiểm sát chỉ mang tính tham khảo không phải là văn bản hướng dẫn mang tính giá trị pháp lý cao và không thống nhất với nhau, nên khi xảy ra các vụ án “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” tương tự thì việc vận dụng các giải đáp không thống nhất để áp dụng tình tiết định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự phạm tội “Đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, đề xuất Liên ngành tư pháp Trung ương cần có văn bản giải đáp, hướng dẫn cụ thể để thống nhất quan điểm trong quá trình xử lý, giải quyết các vụ án ma túy một cách triệt để, đúng và đầy đủ quy định của pháp luật hình sự, tránh trường hợp án điều tra, truy tố, xét xử áp dụng không đúng điểm, khoản của tội danh bị cấp phúc thẩm hủy, sửa do không áp dụng đúng pháp luật.