Trong giải quyết vụ án “Yêu cầu chia di sản thừa kế”, người được nhường kỷ phần thừa kế chết trước người nhường quyền thừa kế thì người thừa kế theo pháp luật của người được nhường thừa kế có được nhận kỷ phần thừa kế đó hay không?
1. Nội dung vụ án:
Ông Phạm Văn H, chết ngày 07/11/1994 và bà Đồng Thị L, chết ngày 10/01/2000 có 07 con chung gồm các ông, bà: Phạm Văn T (chết năm 2019), ông Phạm Văn Th (chết năm 2018, không có vợ con), Phạm Thị N (chết tháng 8/2013, không có chồng con), Phạm Văn S (chết năm 1997, không có vợ con), Phạm Thị Thanh Tr (chết tháng 10/2013), Phạm Thị Thanh B, Phạm Thị Thanh Nh.
Ông Phạm Văn T (chết năm 2019) có vợ là bà Võ Bạch Đ (chết năm 2020) và có 03 con là ông Phạm Văn Kh, ông Phạm Văn C, bà Phạm Vân A.
Ông Phạm Văn C (chết năm 2012) có vợ là bà Phan Thị Minh Ng và 02 con: Phạm Duy M và Phạm Duy G;
Bà Phạm Thị Thanh Tr (chết tháng 10/2013) có chồng là ông Đặng Văn Ph, không có con.
Ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L tạo lập được nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K. Ngày 30/6/1994, ông H và bà L lập bản di chúc chia di sản thừa kế (có công chứng) định đoạt đối với nhà đất nêu trên như sau:
- Phần phía bắc gồm nhà và công trình phụ xây cất trên nửa lô đất (9m x 27m) cho 03 con trai: Phạm Văn T, Phạm Văn Th, Phạm Văn S;
- Phần phía nam gồm nhà và công trình phụ xây cất trên nửa lô đất (9m x 30m) cho 03 người con gái là Phạm Thị Thanh Tr, Phạm Thị Thanh B, Phạm Thị Thanh Nh và 01 người cháu nội là Phạm Văn C (con của ông Phạm Văn T).
Ngày 09/9/2002, ông Phạm Văn Th làm giấy nhường quyền thừa kế nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K cho ông Phạm Văn T; ngày 05/7/2000, bà Phạm Thị Thanh Tr làm giấy nhường quyền thừa kế nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K cho ông Phạm Văn C (con trai của ông Phạm Văn T).
Theo trình bày của nguyên đơn bà Phạm Thị Thanh Nh: Sau khi ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L chết thì ông Phạm Văn T cất giữ toàn bộ giấy tờ nhà, đất và không tự nguyện thực hiện phân chia di sản thừa kế của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L đối với nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K theo di chúc nêu trên. Từ hơn 10 năm qua, ông C và vợ con ông C tự ý sử dụng nhà, đất này mà không hỏi ý kiến của các đồng thừa kế khác của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L. Sau khi ông C chết, vợ con ông C tiếp tục quản lý, sử dụng và hiện nay cho người khác thuê để kinh doanh cà phê.
Vì vậy, ngày 17/11/2016, bà Phạm Thị Thanh Nh khởi kiện ông Phạm Văn T yêu cầu Tòa án nhân dân tỉnh K giải quyết phân chia nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K theo bản di chúc do ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L lập ngày 30/6/ 1994. Ngày 30/12/2016, Tòa án nhân dân tỉnh K thụ lý vụ án dân sự sơ thẩm theo đơn yêu cầu khởi kiện của bà Phạm Thị Thanh Nh.
- Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án có cơ sở xác định nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K là di sản thừa kế của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L chết để lại và bản di chúc do ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L lập ngày 30/6/ 1994 là hợp pháp. Đồng thời, tất cả các đương sự trong vụ án thừa nhận nhà, đất nêu trên là di sản thừa kế của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L và đồng ý chia di sản thừa kế của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L đối với nhà, đất tại 30 đường D, thành phố N, tỉnh K theo bản di chúc do ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L lập ngày 30/6/ 1994 nhưng họ không tự thỏa thuận phân chia được với nhau nên đề nghị Tòa án giải quyết chia di sản thừa kế theo qui định pháp luật dân sự về thừa kế.
2. Các quan điểm về giải quyết vụ án:
Ngày 09/9/2002, ông Phạm Văn Th làm giấy nhường quyền thừa kế nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K cho ông Phạm Văn T; ngày 05/7/2000, bà Phạm Thị Thanh Tr làm giấy nhường quyền thừa kế nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K cho ông Phạm Văn C.
- Quan điểm thứ nhất cho rằng, ông C (chết năm 2012) chết trước bà Phạm Thị Thanh Tr (chết tháng 10/2013) nên ông C không được hưởng kỷ phần thừa kế mà bà Phạm Thị Thanh Tr đã viết giấy nhường quyền thừa kế nêu trên cho ông C. Do đó, kỷ phần thừa kế này của bà Phạm Thị Thanh Tr được chia theo pháp luật nên chồng bà Tr là ông Đặng Văn Ph được hưởng.
- Quan điểm thứ hai cho rằng, Ông Phạm Văn H, chết ngày 07/11/1994 và bà Đồng Thị L, chết ngày 10/01/2000. Bản di chúc ngày 30/6/1994 do ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L lập định đoạt tài sản chung vợ chồng đối với nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K. Do đó, sau khi bà L chết ngày 10/01/2000, bản di chúc ngày 30/6/1994 có hiệu lực pháp luật, ngày 05/7/2000, bà Tr đã nhường phần di sản thừa kế của bà được hưởng cho ông C sau khi bà L chết (thời điểm mở thừa kế), lúc này ông C còn sống nên ông C được hưởng kỷ phần thừa kế bà Tr đã nhường cho ông C. Do đó, năm 2012, ông C chết thì vợ con của ông C là bà Phan Thị Minh Ng, ông Phạm Duy M và ông Phạm Duy G được hưởng kỷ phần thừa kế này.
Theo tôi, quan điểm thứ nhất là có căn cứ pháp luật, bởi lẽ:
Sau khi ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L chết, ngày 05/7/2000, bà Phạm Thị Thanh Tr làm giấy nhường quyền thừa kế nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K cho ông Phạm Văn C, tức là bà Phạm Thị Thanh Tr đồng ý tặng cho ông Phạm Văn C kỷ phần thừa kế của bà được hưởng của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L đối với nhà, đất nêu trên. Tuy nhiên kể từ ngày bà Tr nhường quyền thừa kế cho Ông C đến ngày 17/11/2016 (ngày bà Phạm Thị Thanh Nh khởi kiện) thì nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K thực tế chưa được phân chia di sản thừa kế mà tài sản nêu trên do ông Phạm Văn C quản lý và sau khi ông C chết thì vợ con của ông C là bà Phan Thị Minh Ng, ông Phạm Duy M và ông Phạm Duy G quản lý, sử dụng. Như vậy, việc bà Tr tặng cho ông C kỷ phần thừa kế của mình chưa được thực hiện trên thực tế, ông C chết năm 2012, thời điểm này nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K vẫn là di sản thừa kế của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L và bà Phạm Thị Thanh Tr vẫn là người thừa kế di sản của ông Phạm Văn H, bà Đồng Thị L theo di chúc ngày 30/6/1994 đối với nhà, đất 30 đường D, thành phố N, tỉnh K.
Đây là một tình huống pháp lý, rất mong các đồng nghiệp và bạn đọc nghiên cứu và cùng trao đổi./.
Ngọc Trang - P9