Thống kê năm 2022 cho
thấy, gần 22% và 6
tháng đầu năm 2023 56% số vụ án tranh chấp về dân sự
tại địa phương liên quan đến các tranh chấp về đất đai, trong đó có nhiều tranh
chấp phức tạp, kéo dài, dư luận xã hội quan tâm.
Qua thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, VKSND huyện Khánh Sơn xác định một số nguyên nhân
chủ yếu dẫn đến tranh chấp và vi phạm pháp luật về đất đai sau:
Một là: Những năm trước đây, một bộ
phận người dân từ các nơi khác đến lập nghiệp, tự khai hoang, lấn chiếm đất lâm
nghiệp để làm nhà ở và sản xuất; một số khác tự sang nhượng đất khai hoang (đất chưa được
cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) không qua chứng thực của Cơ quan có thẩm quyền nên
không có cơ sở pháp lý dẫn đến tranh chấp.
Hai là: Đặc thù người dân sinh sống huyện Khánh Sơn chủ yếu là người dân tộc thiểu số chiếm trên 70% dân số, công tác quản lý Nhà nước về đất đai còn có những sai sót trong việc cấp quyền sử dụng đất; việc xác định địa chỉ thửa đất, ranh giới đất giữa các hộ gia đình có sự nhầm lẫn, chồng chéo (đất người này sử dụng nhưng trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lại mang tên người khác).
Ba là: Đất đai ngày càng có giá trị,
việc mua bán, sang nhượng đất diễn ra phổ biến, trong đó có nhiều giao dịch dân
sự liên quan đến đất đai nhưng không tuân thủ pháp luật.
Bốn là: Một bộ phận không nhỏ người dân (nhất là đối với người đồng bào dân tộc thiểu số) không am hiểu pháp luật, vi phạm pháp luật về đất đai.
Năm là: Công tác hòa giải ở cơ sở còn
nhiều hạn chế, chưa phát huy hiệu quả trong việc hòa giải các tranh chấp, mâu
thuẫn dẫn đến khởi kiện trước Tòa án.
Điển
hình như vụ án:
Vụ án dân sự thụ lý số: 04/2022/TLST-DS
ngày 20/5/2022 của Tòa án nhân dân huyện Khánh Sơn, giữa nguyên đơn ông Bo Bo
Nghin, cư trú thôn Dốc Trầu, xã Ba Cụm Bắc, huyện Khánh Sơn và bị đơn ông
Nguyễn Văn Hồng, bà Lê Thị Lựu, cư trú TDP Hạp Phú, TT Tô Hạp , huyện Khánh Sơn
về việc “Tranh chấp quyền sử dụng đất” đối với diện tích 6.107,1 m2
trong thửa đất số: 78 tờ bản đồ số 19, diện tích 10.665,2m2, toạ lạc
tại thôn Dốc Trầu, xã Ba Cum Bắc, huyện Khánh Sơn đã được Ủy ban nhân dân
huyện Khánh Sơn cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số: BL627882,
số vào sổ cấp: GCN: CH 00882, cấp ngày 15/10/2012 cho ông Bo Bo Nghin và bà Cao
Thị Lửa.
Cán bộ địa chính xã tham mưu cho Ủy ban nhân dân xã
xác nhận nguồn gốc thửa đất trên không đúng nên để xảy ra tranh chấp.
Việc vi phạm nêu trên của Ủy ban nhân dân xã Ba Cụm
Bắc trong việc xác nhận nguồn gốc đất đai để Ủy ban nhân dân huyện Khánh Sơn
cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn trong
công tác quản lý Nhà nước về đất đai, đồng thời là một trong những nguyên nhân
dẫn đến các tranh chấp về quyền sử dụng đất.
Vì vậy: Nhằm đảm bảo đúng đắn trong công tác quản lý
đất đai trên địa bàn huyện. Ngày 29/9/2023, Viện kiểm sát nhân dân huyện Khánh
Sơn đã ban hành kiến nghị phòng ngừa số:
136/KN-VKS-DS đối với Chủ tịch Uỷ ban nhân xã Ba Cụm Bắc tăng cường công tác
lãnh đạo, chỉ đạo trong việc quản lý Nhà nước về đất đai trên địa phương, có
biện pháp chỉ đạo khắc phục vi phạm nêu trên.