Trang thông tin tổng hợp Viện Kiểm Sát Khánh Hòa

Trước tình hình vi phạm và tội phạm diễn biến phức tạp, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, lãnh đạo VKSND tối cao đã quán triệt và chỉ đạo toàn Ngành thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng về tăng cường các biện pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và đặc biệt đối với tội phạm về tham nhũng, chức vụ. Chỉ đạo Viện kiểm sát các cấp thực hiện nhiều biện pháp cụ thể, thiết thực để nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát giải quyết các vụ án hình sự, chống bỏ lọt tội phạm về tham nhũng. Với những giải pháp và sự nỗ lực đồng bộ của cả hệ thống chính trị nói chung, của các cơ quan bảo vệ pháp luật nói riêng, nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế trong thời gian qua đã được phát hiện, nhiều đối tượng phạm tội có chức vụ, quyền hạn cũng đã bị khởi tố, điều tra, xử lý nghiêm minh, được dư luận xã hội đồng tình ủng hộ.

Trong khoảng thời gian từ năm 2022 – 2024, Cơ quan điều tra Công an thị xã Ninh Hoà đã phân loại và tiếp nhận nguồn tin tội phạm liên quan đến vụ việc tham nhũng, chức vụ, kinh tế tổng số 06 tin, trong đó có 04 tin báo từ tố giác của cơ quan tổ chức, 01 tin báo phát hiện từ quá trình điều tra xử lý vụ án hình sự, 01 tin báo tiếp nhận từ kết quả thanh tra giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo. Cơ quan điều tra Công an thị xã Ninh Hoà đã khởi tố điều tra 05 vụ/ 09 bị can gồm 02 vụ/02 bị can về tội tham ô tài sản (vụ Trần Minh Thọ chiếm đoạt số tiền 8.621.000đ thu hộ xảy ra tại Cty TNHH Hậu Lộc-HL, vụ Phạm Huỳnh Khương chiếm đoạt số tiền 23.585.902đ thu hộ xảy ra tại công ty TNHH Thuận Phong); 01 vụ/ 01 bị can về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ (vụ Đặng Xuân Thịnh chiếm đoạt số tiền 121.690.000đ ngân sách nhà nước xảy ra tại UBND phường Ninh Hiệp, thị xã Ninh Hoà); 01 vụ/ 04 bị can về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ và tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Vụ Trịnh Thanh Bình cùng các bị can xảy ra tại UBND phường Ninh Hải, thị xã Ninh Hoà gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền 455.616.000đ); 01 vụ/ 02 bị can về tội nhận hối lộ và tội đưa hối lộ (Vụ Huỳnh Trọng Phỷ xảy ra tại Hạt kiểm lâm thị xã Ninh Hoà đưa nhận hối lộ số tiền 49.700.000đ). Viện kiểm sát đã truy tố 04 vụ/ 08 bị can, Toà án đã xét xử 03 vụ/ 04 bị can.

Về kinh nghiệm, khó khăn và giải pháp:

Đối với các vụ án về tham nhũng, kinh tế, chức vụ trong quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử cần phải xác định đúng bản chất, động cơ của tội phạm tham nhũng, tội phạm kinh tế, chức vụ áp dụng đúng các quy định của pháp luật trong xác định tội danh và đánh giá chứng cứ, hành vi phạm tội để yêu cầu điều tra, thay đổi tội danh khi có căn cứ bảo đảm mọi hành vi tham nhũng phải được xử lý nghiêm minh, không bỏ lọt tội phạm.

Ảnh: xét xử một vụ án tham nhũng, chức vụ tại địa phương

Trong quá trình giải quyết vụ án, vụ việc liên quan đến án tham nhũng, chức vụ, kinh tế, Viện kiểm sát thị xã Ninh Hòa có những kinh nghiệm trong việc xác định tội danh như:

- Đối với hành vi chiếm đoạt tiền thu hộ của nhân viên giao hàng tại các công ty giao hàng nhanh, giao hàng tiết kiệm thì hành vi đó cấu thành tội phạm “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” hay “Tội tham ô tài sản”. Tội Tham ô tài sản là loại tội phạm điển hình trong nhóm tội tham nhũng. Người phạm tội có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình quản lý và hành vi đó có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của người phạm tội. Tuy nhiên, trong trường hợp cụ thể khi xử lý đánh giá đối với tội danh Tham ô tài sản vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau
Tuy nhiên, theo Công văn số 196/TANDTC-PC ngày 03/10/2023 của TAND Tối cao thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc trong công tác xét xử tại Mục I.5 có giải đáp đối với tình huống: "Bị cáo là nhân viên thu tiền điện thoại, tiền cước viễn thông, thực hiện việc thu tiền của khách hàng cho công ty, nhưng sau khi thu được tiền của khách hàng, bị cáo đã chiếm đoạt số tiền này, không nộp về cho công ty. Hành vi của của bị cáo phạm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay tội tham ô tài sản?". Theo giải đáp của TAND Tối cao, bị cáo là người được giao thực hiện nhiệm vụ và có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, có trách nhiệm quản lý tiền cước điện thoại, tiền cước viễn thông thu được. Bị cáo đã lợi dụng nhiệm vụ được giao, sau khi thu tiền của khách hàng, bị cáo đã không nộp về công ty mà dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt số tiền này.

Như vậy, chủ thể của tội phạm tham nhũng, chức vụ theo quy định tại Điều 352 Bộ luật Hình sự năm 2015 được mở rộng hơn là người có chức vụ thực hiện trong khi thực hiện công vụ, nhiệm vụ. Việc quy định thêm chủ thể là người có chức vụ thực hiện trong khi thực hiện nhiệm vụ là quy định tạo điều kiện thuận lợi khi xem xét xác định tội phạm tham nhũng và phù hợp với quy định người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà tham ô tài sản, nhận hối lộ, thì bị xử lý về tội tham ô tài sản và nhận hối lộ. Như vậy, căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 352 BLHS khái niệm tội phạm về chức vụ và hướng dẫn tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 03/2020 ngày 30-12-2020 của HĐTP TAND tối cao cũng giúp việc xác định tội danh đối với hành vi vi phạm được hiểu và áp dụng thống nhất đối với trường hợp tương tự.

   - Đối với vụ án Trịnh Thanh Bình và các bị can liên quan đến hành vi vi phạm trong lĩnh vực quản lý đất đai xảy ra tại phường Ninh Hải, thị xã Ninh Hòa từ năm 2017 phát hiện vi phạm năm 2022 qua công tác thanh tra, đã bị khởi tố điều tra, truy tố về các tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ; lạm quyền trong khi thi hành công vụ và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng quy định tại Điều 356, 357, 360 BLHS.

Nội dung vụ án có thể tóm tắt như sau: Đầu năm 2017 bà Trương Thị Xiềng có đến Ủy ban nhân dân (UBND) phường Ninh Hải, thị xã Ninh Hòa gặp ông Trần Thanh Tùng là người có mối quan hệ họ hàng đang giữ chức vụ Phó chủ tịch phường để nhờ hướng dẫn thủ tục. ông Tùng đã yêu cầu ông Trịnh Thanh Bình là công chức địa chính phường đến hướng dẫn việc xác lập hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho bà Xiềng. Sau đó, ông Tùng tham gia chỉ ranh giới đất khi tiến hành đo vẽ vị trí thửa đất và nhờ Bình làm toàn bộ thủ tục đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Trương Thị Xiềng. Trịnh Thanh Bình đã làm hồ sơ và trình UBND phường Ninh Hải đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho bà Trương Thị Xiềng thửa 406, tờ bản đồ số 11, diện tích 14.238m². Ngay sau khi nhận được giấy chứng nhận QSDĐ đã cấp cho bà Xiềng, ông Tùng nhờ Bình làm thủ tục tách thành 02 thửa đất 420, 421. Khi nhận được giấy chứng nhận QSDĐ, ông Tùng đưa lại gia đình bà Xiềng 01 giấy chứng nhận QSDĐ thửa 420 diện tích 7.000m², còn thửa 421 diện tích 7.238m² thì ông Tùng tự mình ký chứng thực hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa Trương Thị Xiềng và Trần Thanh Tuấn (con ruột Tùng) với giá chuyển nhượng 10.000.000đ. Năm 2021 bà Trương Thị Xiềng chuyển nhượng QSDĐ thửa 420 cho bà Hà Thị Bình với giá 300.000.000 đồng.

Qua điều tra đã xác định: thửa đất 406 diện tích 14.238m² tại thời điểm năm 2017 có giá trị 455.616.000 đồng; bà Trương Thị Xiềng không đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa 406 tờ bản đồ 11, diện tích 14.238m² tại tổ dân phố 6 Bình Tây, Ninh Hải, Ninh Hòa.

Trịnh Thanh Bình là cán bộ công chức địa chính phường Ninh Hải, vì cả nể Trần Thanh Tùng là Phó chủ tịch (động cơ cá nhân khác) đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được phân công làm trái công vụ khi biết rõ ông Trần Thanh Tùng (Phó chủ tịch) không được phân công phụ trách lĩnh vực đất đai nhưng vẫn làm theo chỉ đạo, thực hiện không đúng quy trình thủ tục trong xác lập hồ sơ, tham mưu UBND phường Ninh Hải đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho bà Trương Thị Xiềng không đúng đối tượng đối với đất do nhà nước quản lý gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước 455.616.000 đồng.

Trần Thanh Tùng giữ chức vụ Phó chủ tịch phường Ninh Hải, không được phân công phụ trách chứng thực và quản lý đất đai nhưng ký phiếu yêu cầu đo vẽ, trực tiếp chỉ đạo cho Trịnh Thanh Bình là công chức địa chính làm thủ tục đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Trương Thị Xiềng; là người không có đất nhưng trực tiếp chỉ ranh giới thửa đất để cán bộ đo đạc Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai Ninh Hòa tiến hành đo đạc; là người đưa hồ sơ và chỉ đạo Bình tách thửa 406 thành 02 thửa 420, 421 tờ bản đồ 11 phường Ninh Hải. Trong nhiệm kỳ 2016-2021 Trần Thanh Tùng không được phân công quản lý chứng thực nhưng vẫn chỉ đạo Trần Vũ Anh Kiệt là cán bộ công chức tư pháp lập nội dung lời chứng và tự mình ký chứng thực hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa Trương Thị Xiềng và Trần Thanh Tuấn (con ruột Tùng) là không đúng thẩm quyền và vi phạm khoản 3 Điều 9 Nghị định 23/2015 ngày 16/02/2015 của Chính Phủ quy định về nghĩa vụ, quyền của người thực hiện chứng thực. Trần Thanh Tùng vì động cơ cá nhân vượt quá quyền hạn của mình làm trái công vụ khi ký phiếu yêu cầu dịch vụ đo vẽ, trực tiếp tham gia đo đạc, chỉ đạo ông Bình cán bộ địa chính xác lập hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tách thửa; Chứng thực chuyển nhượng quyền sử dụng đất có nguồn gốc là đất núi chưa sử dụng do Uỷ ban nhân dân phường Ninh Hải quản lý gây thiệt hại cho nhà nước (455.616.000 đồng).

Trần Hải trong nhiệm kỳ 2016 – 2021 giữ chức vụ chủ tịch UBND phường Ninh Hải, được phân công phụ trách lĩnh vực quản lý đất đai nhưng thiếu kiểm tra, giám sát quy trình, thủ tục thực hiện trước khi ký xác nhận nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất và phê duyệt Tờ trình số 255/TTr-UBND ngày 17/4/2017 đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất số 406, tờ bản đồ số 11, diện tích 14.238m² tại Tổ dân phố 6 Bình Tây, Ninh Hải cho bà Trương Thị Xiềng, vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 70 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, gây thiệt hại cho nhà nước 455.616.000 đồng.

Hồ nhật Trung là nhân viên hợp đồng lao động không xác định thời hạn thuộc Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai thị xã Ninh Hòa, có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ tại tổ một cửa liên thông, thẩm định, kiểm tra hồ sơ đất đai, chỉnh lý biến động đất đai. Lẽ ra khi kiểm tra hồ sơ cần thực hiện hết các bước theo quy định tại ĐIều 70 Nghị định 43/2014 nhưng Trung cho rằng hồ sơ đã đầy đủ không cần thiết kiểm tra thực địa, do quá tự tin vào hồ sơ do cấp xã xác lập đã không thực hiện kiểm tra thực địa, xác định thửa đất đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu theo khoản 2 Điều 101 Luật đất đai, điểm a khoản 5 Điều 20 Nghị định 43/2014/NĐ-CP cho chủ sử dụng đất là bà Trương Thị Xiềng đối với thửa đất 406, tờ bản đồ số 11, diện tích 14.238m² tại Tổ dân phố 6 Bình Tây, Ninh Hải, Ninh Hoà không đúng quy định gây thiệt hại cho nhà nước số tiền 455.616.000đ.

Quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra và giải quyết vụ án Trịnh Thanh Bình và các bị can, đơn vị VKS Ninh Hòa gặp một số khó khăn như: theo quy định của BLHS 2015 đối với các tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ quy định tại Điều 356; tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ Điều 357 thì: Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác… thì động cơ, mục đích vì vụ lợi được hiểu là vụ lợi về vật chất và vụ lợi phi vật chất. Như vậy, khi áp dụng quy định mang tính định tính, vụ lợi phi vật chất có tính trừu tượng, có thể là vì động cơ, mục đích tích cực và ngược lại. Vì vậy, việc đánh giá, xác định động cơ vụ lợi phi vật chất phụ thuộc vào sự đánh giá mang tính chủ quan của các cơ quan tiến hành tố tụng. Việc xác định thiệt hại trong các vụ án tham nhũng đặc biệt là trong các vụ án liên quan đến đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản… theo giá Nhà nước hay theo giá thị trường để làm căn cứ định khung hình phạt cũng là việc khó khăn. Khi đánh giá chứng cứ, đánh giá vai trò của từng đối tượng đã thực hiện để xác định tội danh phù hợp, các cơ quan tiến hành tố tụng địa phương (CA-VKS) còn có quan điểm khác nhau về tội danh đối với hành vi phạm tội của các bị can Trịnh Thanh Bình là công chức địa chính, Trần Thanh Tùng phó chủ tịch, Trần Hải chủ tịch UBND phường Ninh Hải và Hồ Nhật Trung nhân viên Chi nhánh văn phòng đất đai thị xã Ninh Hòa. Việc phân loại, xác định vai trò của từng đối tượng có liên quan để xử lý trong vụ án liên quan đến nhiều đối tượng, tội phạm do chấp hành chỉ đạo của cấp trên, không cùng ý thức, không hưởng lợi. Các đối tượng có mối quan hệ ràng buộc, phụ thuộc nên việc phân hóa vai trò, trách nhiệm cụ thể của từng đối tượng cũng là vấn đề cần nhiều thời gian và phải có ý kiến thống nhất của lãnh đạo các cơ quan tiến hành tố tụng. Theo quy chế nghiệp vụ của ngành, Viện kiểm sát Ninh Hòa đã báo cáo khó khăn, vướng mắc đề nghị hướng dẫn và báo cáo thỉnh thị Viện kiểm sát tỉnh Khánh Hòa theo Quyết định 599/2019 ngày 06/12/2019 của VKSTC.

Để đạt được những kết quả nêu trên, Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hoà đã thực hiện một số giải pháp cụ thể như sau:

- Lãnh đạo đơn vị đã tích cực đổi mới phương pháp quản lý, chỉ đạo điều hành trong việc phân công, chỉ đạo giải quyết án, đề cao trách nhiệm cá nhân của Lãnh đạo phụ trách và Kiểm sát viên. Lựa chọn, phân công Kiểm sát viên phù hợp với từng vụ án, vụ việc cụ thể;

- Đề cao tính tập thể cùng thảo luận, tranh luận và đề ra phương hướng tháo gỡ khó khăn trong từng vụ án cụ thể ngay từ giai đoạn tin báo. Nâng cao vai trò của lãnh đạo đơn vị trong công tác phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng, không phó mặc cho Kiểm sát viên khi trao đổi, thảo luận, thống nhất giải quyết án đặc biệt các vụ án liên quan đến tham nhũng, chức vụ.

- Thực hiện nghiêm Quy chế nghiệp vụ của ngành, các quy định của pháp luật khi thu thập tài liệu chứng cứ, đánh giá chứng cứ.

- Thực hiện Chỉ thị số 26-CT/TW ngày 09/11/2018 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 04-HD/TW ngày 09/12/2020 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc. Đây là tài liệu mật nên khi được quán triệt và triển khai thực hiện chưa được phổ biến rộng rãi, công khai nên trong quá trình giải quyết các vụ án về tham nhũng, chức vụ còn gặp nhiều khó khăn. Theo quy định khi xử lý các nguồn tin về tội phạm nếu đối tượng là đảng viên, lãnh đạo đơn vị, trí thức có học hàm, học vị cao... các cơ quan tiến hành tố tụng phải thực hiện quy định về giải quyết vụ việc, vụ án liên quan đến đảng viên; phải báo cáo thông qua cấp ủy địa phương, Ban nội chính xin ý kiến hoặc làm các thủ tục gửi nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau dẫn đến kéo dài thời hạn giải quyết. Đề nghị cơ quan Trung ương cần thể chế hóa đường lối của Đảng bằng các Thông tư liên tịch, Nghị quyết cụ thể để việc giải quyết các vụ án liên quan đến tham nhũng, chức vụ được kịp thời, nhanh chóng.