Kiến nghị, kháng nghị
là quyền năng pháp lý của Viện kiểm sát được quy định trong Hiến pháp, Luật tổ
chức Viện kiểm sát nhân dân. Thực hiện tốt nhiệm vụ này nhằm phát hiện những
thiếu sót, vi phạm trong hoạt động tư pháp, yêu cầu cơ quan vi phạm khắc phục bảo
đảm cho hoạt động tư pháp được thực hiện nghiêm minh, công bằng, dân chủ và
khách quan, bảo vệ quyền con người, các quyền và lợi ích chính đáng của Nhà nước,
của các tổ chức và công dân đã được Hiến pháp và pháp luật ghi nhận. Qua công tác kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án,
Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hoà phát hiện nhiều vi phạm của Tòa án trong
việc giải quyết các vụ, việc dân sự và đã ban hành nhiều kháng nghị và kiến nghị
góp phần nâng cao chất lượng giải quyết các vụ, việc dân sự của Tòa án. Theo số
liệu thống kê, từ ngày 01/12/2023 đến 31/10/2024
Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hoà đã kiểm sát thụ lý: 1511
vụ/ 18 việc. Đã giải quyết: 1049 vụ/ 17 việc. Đơn vị đã ban hành: 04 kháng nghị phúc thẩm ngang cấp;
báo cáo kháng nghị 03 vụ; kiến nghị tổng hợp 04 vụ; kiến nghị phòng ngừa 03 vụ.
Toàn bộ kháng nghị, kiến nghị được ban hành đều có cơ sở và đồng quan điểm với
cấp trên trực tiếp. Để đạt được những thành tựu trong công tác kháng nghị, kiến
nghị nêu trên thì đơn vị đã thực hiện một
số giải pháp như sau:
Thứ nhất, về công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành
- Lãnh đạo đơn vị đã quán triệt đầy đủ, kịp thời
về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác kiểm sát án hành
chính, dân sự; ý thức trách nhiệm, phẩm chất, đạo đức công vụ của đội ngũ Kiểm
sát viên, công chức làm công tác này; các quy định của pháp luật, án lệ, các chỉ
thị, quy chế, quy định, hướng dẫn của ngành Kiểm sát nhân dân liên quan đến
công tác giải quyết và kiểm sát việc giải quyết án hành chính, dân sự, nhất là
các nhiệm vụ, giải pháp nêu tại Chỉ thị số 07/CT-VKSTC ngày 06/8/2021, Chỉ thị
số 05/CT-VKSTC ngày 18/10/2022, Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 18/12/2023, Kế hoạch
số 91/KH-VKSTC ngày 19/4/2024 của Viện trưởng VKSND tối cao. Thực hiện nghiêm
túc, đầy đủ Quy định về lập, quản lý, sử dụng hồ sơ kiểm sát (ban hành kèm theo
QĐ 264/QĐ-VKSTC ngày 05/10/2022); Hướng dẫn số 33/HD-VKSTC ngày 18/10/2019 hướng
dẫn phát hiện vi phạm của bản án, quyết định sơ thẩm giải quyết các vụ, việc
dân sự; Hướng dẫn số 22/HD- VKSTC ngày 05/6/2020 về một số nội dung liên quan
công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai;
Hướng dẫn số 29/HD- VKSTC ngày 25/9/2020 về một số nội dung trong công tác kiểm
sát việc giải quyết các vụ án kinh doanh thương mại; Hướng dẫn số 25/HD-VKSTC
ngày 18/4/2022 về một số nội dung kiểm sát việc giải quyết vụ án kinh doanh
thương mại về “Tranh chấp hợp đồng tín dụng”…
- Trong năm, Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hoà đã ban hành Chương trình số 14/Ctr-VKSNH-HC ngày 18/01/2024 về công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật năm 2024; Chương trình số 16/Ctr-VKSNH-DS ngày 23/01/2024 về công tác kiểm sát giải quyết việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình năm 2024; Kế hoạch số 57/KH-VKS ngày 27/5/2024 về việc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm đột phá nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự của Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hoà năm 2024 và các năm tiếp theo. Việc ban hành chương trình, kế hoạch nhằm xác định được yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể trong việc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm trong công tác kiểm sát của đơn vị.
Thứ hai, về công tác phối hợp
- Đối với những vụ việc có đề xuất kháng nghị, vụ việc phức tạp, vụ việc có nhiều quan điểm khác nhau, vụ việc được dư luận xã hội quan tâm, vụ việc liên quan đến lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích của người yếu thế... đơn vị tổ chức họp, thảo luận và thỉnh thị Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh (phòng 9, 10) để xin ý kiến chỉ đạo. Nghiên cứu kỹ, lựa chọn kháng nghị những bản án, quyết định có vi phạm nghiêm trọng, kháng nghị phải có căn cứ, thuyết phục, bảo đảm chất lượng kháng nghị, không theo số lượng.
- Kiểm sát viên được phân công kiểm sát chặt chẽ bản án, quyết định; sao gửi bản án và phiếu kiểm sát bản án, quyết định cho Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh đúng thời hạn. Đối với các trường họp phát hiện bản án chưa có hiệu lực pháp luật có vi phạm nghiêm trọng phải kháng nghị nhưng sắp hết thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát cấp huyện thì báo cáo ngay Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh và chuyển hồ sơ để Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh thực hiện quyền kháng nghị.
- Công tác nhập án vụ việc dân sự trên phần mềm của Tối cao đạt tỷ lệ 100%. Đổng thời, đảm bảo công tác báo cáo đúng tiến độ, kịp thời, nội dung, hình thức đúng quy định, hướng dẫn.
- Tăng cường phối hợp với Toà án trong tổ chức phiên toà rút kinh nghiệm đối với những vụ án có tính chất phức tạp, qua đó, rút kinh nghiệm chung cho công chức 02 ngành, đồng thời nâng cao kỹ năng, trình độ nhận thức pháp luật cho công chức thực hiện công tác kiểm sát giải quyết vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình, đảm bảo việc áp dụng pháp luật được chính xác và thống nhất.
Thứ ba, về công tác nghiệp vụ
- Toàn bộ vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình được Kiểm sát viên lập hồ sơ kiểm sát chặt chẽ theo Quy chế 364/QĐ-VKSTC ngày 02/10/2017 về công tác kiểm sát vụ việc dân sự của Viện kiểm sát nhân dân Tối cao. Hình thức, nội dung, cách thức lập, quản lý, sử dụng hồ sơ thực hiện theo Hướng dẫn số 27, Hướng dẫn số 28 và hướng dẫn có liên quan khác của Viện kiểm sát nhân dân Tối cao.
- Xác định công tác kiểm sát án dân sự là nhiệm vụ trọng tâm đột phá của toàn ngành theo Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 18/12/2013 của Viện KSNDT. Do đó, lãnh đạo đã phân công, lựa chọn Kiểm sát viên có năng lực, kinh nghiệm đảm nhận khâu công tác này.
-Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ công chức, Kiểm sát viên làm công tác kiểm sát dân sự nắm vững các quy định pháp luật dân sự và các quy định của pháp luật có liên quan đến tranh chấp, yêu cầu thường gặp thông qua nhiều hình thức như lập danh sách cử Kiểm sát viên, Kiểm tra viên tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng kiểm sát các vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình; tự đào tạo tại đơn vị, phân công Kiểm sát viên giỏi, có nhiều kinh nghiệm kèm cặp, hướng dẫn cho Kiểm sát viên, Kiểm tra viên mới bổ nhiệm.
- Tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ và kỹ năng nghiệp vụ cho Kiểm sát viên, Kiểm tra viên; tích cực học tập, nghiên cứu về lý luận để nắm vững các quy định của pháp luật trong giải quyết các vụ, việc dân sự. Thường xuyên học hỏi những Kiểm sát viên có kinh nghiệm trong ngành, tự mình tích lũy kinh nghiệm, phấn đấu nâng cao về kỹ năng nghiệp vụ, rèn luyện bản lĩnh, ý thức trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của người cán bộ Kiểm sát. Công tác rèn luyện bản lĩnh nghề nghiệp, bồi dưỡng nâng cao trình độ pháp luật của công chức, Kiểm sát viên là công việc thường xuyên của mỗi cá nhân và trách nhiệm chung của cả ngành Kiểm sát.
Thứ tư, về kỹ năng thực hiện quyền kháng nghị
- Đối với những vụ việc dân sự có Kiểm sát viên tham gia phiên toà theo quy định pháp luật, quá trình kiểm sát việc giải quyết vụ việc và tại phiên toà phát hiện có vi phạm pháp luật nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự hoặc quan điểm của Hội đồng xét xử trái quan điểm của Kiểm sát viên đại diện Viện kiểm sát tham gia phiên toà thì sau khi kết thúc phiên toà, Kiểm sát viên báo cáo ngay cho Lãnh đạo phụ trách, đồng thời tiến hành thu thập tài liệu, chứng cứ cần thiết để phục vụ cho việc kháng nghị phúc thẩm ngay nhằm tránh trường hợp kéo dài, hết thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát cùng cấp.
- Đối với trường hợp Kiểm sát viên được phân công kiểm sát các bản án, quyết định không thuộc trường hợp Viện kiểm sát tham gia phiên toà, phiên họp. Khi phát hiện vi phạm, căn cứ khoản 1 Điều 5 Thông tư liên tịch số 02/2016, yêu cầu người có thẩm quyền chuyển giao hồ sơ ngay để nghiên cứu và thực hiện quyền kháng nghị.
- Một số kinh nghiệm phát hiện vi phạm khi kiểm tra nội dung bản án sơ thẩm:
Để phát hiện vi phạm về nội dung khi kiểm sát bản án sơ thẩm giải quyết tranh chấp, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên nắm vững các quy định có liên quan đến quan hệ pháp luật có tranh chấp trong các văn bản pháp luật, đồng thời tham khảo một số dạng vi phạm phổ biến của Toà án trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự để rút kinh nghiệm như một số vi phạm sau đây:
+ Giải quyết không đúng yêu cầu của đương sự; vượt quá yêu cầu của đương sự;
+ Việc giải quyết vụ án không triệt để không bảo đảm cho việc thi hành án;
+ Tại phiên toà đương sự mới cung cấp chứng cứ và có lý do chính đáng nhưng không được HĐXX chấp nhận;
+ Không giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu hoặc giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu khi đương sự không có yêu cầu;
+ Áp dụng pháp luật nội dung không đúng.
Thứ năm, ứng dụng công nghệ thông tin và chế độ bảo đảm
Đơn vị nghiêm túc thực hiện việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong trong công tác kiểm sát án hành chính, dân sự theo yêu cầu, hướng dẫn của VKSND tỉnh, bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong toàn Ngành; toàn thể Kiểm sát viên báo cáo án bằng sơ đồ tư duy; bộ phận dân sự quản lý án dân sự bằng phần mềm excel tiết kiệm nhiều thời gian, công sức trong lĩnh vực công tác. Đồng thời, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mạng theo quy định của pháp luật và của Ngành.
Bên cạnh đó, để thực hiện tốt chức năng kháng nghị, kiến nghị theo đúng quy định pháp luật cần khắc phục triệt để tâm lý nể nang, ngại va chạm dẫn đến không kiến nghị, kháng nghị gây ảnh hưởng đến chất lượng công tác. Đặc biệt, cần chú trọng công tác phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân cấp trên trực tiếp, kịp thời báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo về việc kháng nghị, kiến nghị nhằm đảm bảo việc kháng nghị, kiến nghị có căn cứ và cơ sở chấp nhận