Thông qua công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết vụ án dân sự về việc “Tranh chấp hợp đồng tín dụng” giữa nguyên đơn Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Địa chỉ: Số 266-268 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường Võ Thị Sáu, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh) và bị đơn ông Biện Quốc Dũng, bà Trần Thị Liêm (Cùng trú: thôn Đại Tập, xã Ninh Thân, TX. Ninh Hoà, tỉnh Khánh Hoà), Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hòa nhận thấy:
Ngày 27/02/1998, UBND huyện Ninh Hoà (nay là thị xã Ninh Hoà) cấp Giấy chứng nhận QSDĐ số I321788 đối với 08 thửa đất, trong đó có thửa đất số 776, tờ bản đồ số 12, diện tích 680m2 và thửa đất số 294, tờ bản đồ số 22, diện tích 305m2 cùng toạ lạc tại Đại Tập, Ninh Thân, Ninh Hoà, Khánh Hoà cho hộ ông Biện Quốc Dũng, bà Trần Thị Liêm; thời điểm được cấp GCN QSDĐ, sổ hộ khẩu số 0280 cấp ngày 10/10/1997 do bà Huỳnh Thị Hượt (mẹ ông Dũng) là chủ hộ có các nhân khẩu: Huỳnh Thị Hượt, Huỳnh Thị Mai, Biện Quốc Dũng, Trần Thị Liêm, Biện Quốc Tân, Biện Quốc Hùng, Biện Quốc Hưng, Biện Quốc Huy, Biện Quốc Hải. Ngày 14/5/2014, ông Dũng, bà Liêm có Đơn đề nghị chứng nhận bổ sung quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Đến ngày 02/6/2014, hộ ông Dũng, bà Liêm được cấp GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất số BR 981315 đối với thửa đất số 776, tờ bản đồ số 12 và GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất số BR 981314 đối với thửa đất số 294, tờ bản đồ số 22. Ngày 26/10/2015, ông Dũng được cấp đổi Sổ hộ khẩu số 330197109 gồm các nhân khẩu: Biện Quốc Dũng, Trần Thị Liêm, Biện Quốc Hải, Biện Thị Như Phương.
Nhằm đảm bảo cho khoản vay tại các Hợp đồng tín dụng số LD1618800358 ngày 06/7/2016, LD1822600405 ngày 14/8/2018 và tất cả các sửa đổi, bổ sung, phụ lục hợp đồng, giấy nhận nợ nên ngày 15/8/2018, ông Dũng, bà Liêm đã tiến hành ký kết Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất đối với 02 thửa đất số 776, tờ bản đồ số 12 và thửa đất số 294, tờ bản đồ số 22 thuộc sở hữu của hộ ông Dũng, bà Liêm làm tài sản bảo đảm cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín. Hợp đồng thế chấp đã được Công chứng viên thuộc Văn phòng Công chứng Hồ Quốc Thắng, địa chỉ: Số 07 đường Nguyễn Thị Ngọc Oanh, thị xã Ninh Hoà, tỉnh Khánh Hoà chứng nhận với sự đồng ý, ký tên của ông Dũng, bà Liêm và ông Biện Quốc Hải, bà Biện Thị Như Phương (thông qua Hợp đồng uỷ quyền lập ngày 06/7/2016, theo đó ông Dũng, bà Liêm được thay mặt ông Hải, bà Phương quản lý, sử dụng, lập và ký tên vào hợp đồng thế chấp, tặng cho, chuyển nhượng đối với 02 thửa đất nói trên, Hợp đồng uỷ quyền được vào sổ công chứng số 1354, quyển số 01TP/CC-SCC/HĐGD tại Văn phòng Công chứng Hồ Quốc Thắng).
Như vậy, việc Công chứng viên thuộc Văn phòng công chứng căn cứ vào Sổ hộ khẩu cấp đổi cho ông Dũng, bà Liêm vào 26/10/2015 để xác định ông Hải, bà Phương là người có quyền lợi liên quan đến 02 thửa đất thế chấp cho Ngân hàng là chưa chính xác. Lẽ ra, phải căn cứ vào sổ hộ khẩu số 0280, được cấp ngày 10/10/1997 để xác định số nhân khẩu có trong hộ ông Dũng, bà Liêm tại thời điểm hộ gia đình được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ và phải có sự đồng ý của những người liên quan này đối với việc thế chấp quyền sử dụng đất nói trên.
Việc công chứng Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất số công chứng 12071, quyển số 05TP/CC-SCC/HĐGD là chưa đúng theo quy định của pháp luật. Bởi theo quy định tại khoản 5 Điều 14 Thông tư 02/2015/TT-BTNMT ngày 27/01/2015 quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP và Nghị định 44/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ thì người có tên trên Giấy chứng nhận hoặc người được uỷ quyền theo quy định pháp luật chỉ được thực hiện việc ký hợp đồng giao dịch về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với đất được cấp cho hộ gia đình khi đã được các thành viên trong hộ gia đình sử dụng đất đồng ý bằng văn bản và văn bản đó đã được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật.
Để đảm bảo cho việc chấp hành pháp luật được nghiêm chỉnh và thống nhất, tránh trường hợp các vi phạm tương tự xảy ra, Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hòa đã ban hành kiến nghị đến các văn phòng công chứng trên địa bàn thị xã Ninh Hoà để có biện pháp rà soát khắc phục (nếu có) và lưu ý có biện pháp phòng ngừa tránh xảy ra các vi phạm tương tự.