Đoàn Văn Quang - sinh ngày: 20/10/1962, tại Yên Khánh, Ninh Bình; nơi cư trú: thôn Vĩnh Thành, xã Vĩnh Lương, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án và diễn biến tại phiên tòa, nội dung vụ án được tóm tắt như sau:
Nhằm mục đích làm rẫy. Khoảng tháng 5 năm 2021, Đoàn Văn Quang gặp 04 người đồng bào dân tộc Dao tên Vàng, Tấn, Hưng, Bình (đều không rõ nhân thân, lai lịch) ở khu vực hồ Đắc Lộc, xã Vĩnh Phương, thành phố Nha Trang thì Quang hỏi thuê làm công, chỉ đạo đến phát dọn cây, bụi làm rẫy tại khu vực rừng thuộc lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, với tiền công 200.000đồng/người/ngày, làm được 01 tháng thì nghỉ. Khoảng tháng 6 năm 2021, trên đường đi đến lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, Quang gặp 04 người phụ nữ và 01 bé trai (không rõ nhân thân, lai lịch). Qua nói chuyện biết họ là người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tại tỉnh Ninh Thuận nên hỏi thuê người đến làm rẫy cho Quang. Sau 01 tuần thì có 02 cặp vợ chồng người đồng bào đến làm thuê cho Quang. Sau đó, Quang bảo họ gọi thêm người để làm cho nhanh thì có thêm 02 nam và 01 cặp vợ chồng (đều không rõ nhân thân, lai lịch) đến. Quang chỉ đạo 08 người dùng cưa máy cưa cây rừng, thu gom tàn dư thực vật đốt và trồng cây chuối tại lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, tiền công 200.000 đồng/người/ngày, Quang lo ăn uống, nghỉ ngơi tại lán trại và khoảng 02 tháng thì nghỉ. Quang sử dụng xe ô tô tải ben, hiệu Thaco vận chuyển gỗ, củi sau khi cưa, cắt về nhà tại thôn Tân Thành, xã Vĩnh Phương, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa làm chất đốt. Trong thời gian này, Quang còn thuê Lê Lệnh điều khiển xe máy múc màu vàng xanh, hiệu Komat’su PC 200-3, gàu 0,7m3, số khung 205-26-71313 của Quang, san ủi, sửa đường từ lô 7 khoảnh 9 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa đến lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa, múc hồ chứa nước tại lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích và mở đường dạng hình xương cá tại lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích; sử dụng xe máy múc thu gom đá, tàn dư thực vật, Quang trả công cho Lê Lệnh là 450.000 đồng/ngày và thời gian Lệnh làm thuê cho Quang khoảng 07 tháng. Đến ngày 19 tháng 01 năm 2022, Hạt Kiểm Lâm Ninh Hòa phối hợp với Chi cục Kiểm Lâm Khánh Hòa và Uỷ ban nhân dân xã Ninh Ích, tiến hành kiểm tra tại khu vực khoảnh 8 và 9 tiểu khu 103 xã Ninh Ích thì phát hiện vụ việc nên Hạt Kiểm Lâm Ninh Hòa đã thụ lý nguồn tin về tội phạm để giải quyết theo quy định. Vụ việc được dư luận rất quan tâm, nhiều báo đài đã đưa tin, hình ảnh về vụ hủy hoại rừng rất nghiêm trọng này và yêu cầu cần nhanh chóng điều tra, xử lý nghiêm theo pháp luật để răn đe, phòng ngừa chung trong tình hình đã có nhiều vụ khai thác, chặt phá rừng xảy ra trên địa bàn Thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Tại kết luận giám định số: 862/KLGĐ-KL ngày 14 tháng 7 năm 2022 và Sơ đồ vị trí khu vực bị phá rừng kèm theo của Chi cục Kiểm Lâm Khánh Hòa kết luận: diện tích rừng bị chặt phá, san ủi đường tại khoảnh 8, khoảnh 9 tiểu khu 103 xã Ninh Ích là 97.000m2, số gốc cây bị chặt hạ hiện còn tại hiện trường là 2.001 cây. Trong đó: lô 3 khoảnh 8 có diện tích 52.800m2, số gốc cây còn lại tại hiện trường là 1.297 cây; lô 3 khoảnh 9 có diện tích 3.800m2, lô 5 khoảnh 9 có diện tích 2.900m2, lô 6 khoảnh 8 có diện tích 10.000m2, lô 7 khoảnh 8 diện tích 3.500m2, lô 26 khoảnh 8 diện tích 19.200m2, lô 22 khoảnh 8 diện tích 2.100m2, lô 27 khoảnh 8 diện tích 2.700m2. Toàn bộ diện tích khu vực rừng bị chặt phá, san ủi thuộc kiểu trạng thái là rừng tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh phục hồi (NXP); thuộc loại rừng sản xuất do Uỷ ban nhân dân xã Ninh Ích quản lý. Quá trình điều tra, mặc dù đối tượng Quang không thừa nhận hành vi phạm tội nhưng bằng các phương pháp nghiệp vụ, chứng cứ dữ liệu điện thoại, lời khai các nhân chứng, vật chứng thu được; cơ quan điều tra Thị xã Ninh Hòa đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh bắt tạm giam đối với Đoàn Văn Quang về tội : “Hủy hoại rừng” theo điểm b khoản 3 Điều 243 của Bộ luật Hình sự 2015.
Tại bản Cáo trạng số: 84/CT-VKS-HS ngày 17/11/2023 và tại phiên tòa đại diện Viện kiểm sát nhân dân Thị xã Ninh Hòa đã truy tố bị cáo Đoàn Văn Quang ra trước Tòa án nhân dân thị xã Ninh Hòa để xét xử về tội “Hủy hoại rừng” theo điểm b khoản 3 Điều 243 của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 và đề nghị Hội đồng xét xử áp dụng điểm x khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự; xử phạt bị cáo mức án từ 07 (bảy) năm 06 (sáu) tháng đến 08 (tám) năm 06 (sáu) tháng tù, thời hạn tù tính từ ngày bắt đi thi hành án và trừ thời gian tạm giam bị cáo từ ngày 16/6/2023 đến ngày 22/12/2023.Vật chứng vụ án thu giữ là xe máy múc màu vàng xanh, hiệu Komat’su PC 200-3, gàu 0,7m3, số khung 205-26-71313 là phương tiện phạm tội, còn giá trị sử dụng nên cần tịch thu, sung quỹ Nhà nước.
Ảnh thu chụp tại hiện trường
Tại phiên tòa, bị cáo Đoàn Văn Quang không thừa nhận phạm tội hủy hoại rừng như nội dung bản Cáo trạng truy tố, bị cáo thuê người chặt, cưa, đốt và người lái xe máy múc thu gom tàng dư thực vật, múc hồ chứa nước, xây dựng láng trại để làm rẫy, trồng chuối tại lô 3, khoảnh 8, tiều khu 103 xã Ninh Ích thuộc diện tích đất bị cáo đã mua của gia đình bà Phan Thị Huệ và ông Dương Quang Huy đã làm rẫy theo Giấy sang nhượng đất trồng rừng của bà Phan Thị Huệ; trên diện tích đất khai thác vẫn còn các cây keo, xoài, mít. Bị cáo xác định có lỗi trong việc múc hồ và cải tạo lại đường có sẵn nhưng không phạm tội hủy hoại rừng.
Người bào chữa xác định ngày 16/7/2024, Hội đồng xét xử đã ban hành Quyết định trả hồ sơ số 17/2024/HSST-QĐ các vấn đề quan trọng, cần điều tra, xác minh nhưng Viện kiểm sát không điều tra, làm rõ sự thật khách quan, có hay không việc bị cáo mua đất rẫy của gia đình bà Phan Thị Huệ, ông Dương Quang Huy; diện tích đất bà Huệ, ông Huy trồng và canh tác trong phần diện tích lô 3, khoảnh 8, tiều khu 103 xã Ninh Ích là bao nhiêu m2 để xác định rõ diện tích đất cho rằng bị cáo hủy hoại rừng. Tại phiên tòa, bị cáo bức xúc vì xác định có việc mua đất rẫy của bà Huệ, ông Huy và phát dọn, làm rẫy là không phạm tội, nhưng bị cáo vẫn biết lỗi của bị cáo là san ủi, sửa đường và múc hồ nước nên cần xem xét bị cáo vẫn thành khẩn khai báo. Đồng thời cần xác định bà Phan Thị Huệ, ông Dương Quang Huy là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án mới đúng quy định. Do đó, đề nghị Hội đồng xét xử trả hồ sơ điều tra bổ sung để làm rõ các vấn đề nêu trên.
Bị cáo trình bày lời nói sau cùng: “Bị cáo xác định không phạm tội hủy hoại rừng, bị cáo chỉ vi phạm việc mở rộng đường và múc hồ chứa nước; bị cáo chặt, phát dọn cây để làm rẫy trên phần diện tích đất đã mua của gia đình bà Phan Thị Huệ và ông Dương Quang Huy theo Giấy sang nhượng đất trồng rừng có chữ ký của bà Huệ và Trưởng thôn”.
Trên cơ sở nội dung vụ án, căn cứ vào các tài liệu trong hồ sơ vụ án đã được tranh tụng tại phiên tòa, Hội đồng xét xử nhận định:
Về hành vi, quyết định tố tụng của Hạt Kiểm Lâm thị xã Ninh Hòa, Cơ quan điều tra Công an thị xã Ninh Hòa, Điều tra viên; Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hòa, Kiểm sát viên trong quá trình điều tra, truy tố đã thực hiện đúng về thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Tại phiên tòa bị cáo có ý kiến quá trình điều tra Cán bộ điều tra, Kiểm sát viên dụ dỗ để bị cáo thừa nhận hành vi nhưng không đưa ra tài liệu, chứng cứ chứng minh cũng như tính xác thực sự việc. Do đó, các hành vi, quyết định tố tụng của Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng đã thực hiện đều hợp pháp.
Tại phiên tòa, bị cáo Đoàn Văn Quang thừa nhận toàn bộ hành vi chỉ đạo, thuê người cưa, chặt, đốt và người lái máy múc thu gom tàn dư thực vật, múc hồ chứa nước tại vị trí lô 3, khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích như nội dung bản Cáo trạng số: 89/CT-VKS-HS, ngày 20/11/2023 của Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hòa đã truy tố. Lời khai của bị cáo về hành vi khai thác, cưa, chặt, đốt và múc hồ, san lắp đường phù hợp với lời khai của người làm chứng và các tài liệu, chứng cứ khác có trong hồ sơ vụ án đã được thẩm tra tại phiên tòa. Bị cáo Đoàn Văn Quang xác định diện tích đất tại lô 3, khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích là do bị cáo nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất làm rẫy của gia đình bà Huệ và ông Huy nên việc bị cáo thuê người cưa, chặt và đốt cây gỗ; dùng xe múc thu gom tàn dư thực vật để làm rẫy là không vi phạm pháp luật và không phạm tội hủy hoại rừng. Tuy nhiên, quá trình điều tra, truy tố và tại phiên tòa, bà Phan Thị Huệ và ông Dương Quang Huy xác định chưa từng canh tác, làm rẫy, trồng cây tại lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích và xác định đây là khu vực đất rừng của Nhà nước và không có việc sang nhượng đất rẫy cho bị cáo Quang; giấy sang nhượng đất rẫy có chữ ký của bà Huệ, ông Dương Minh Giang đề ngày 15/8/1995 nhưng được lập khoảng tháng 4/2022 là giả mạo vì ông Giang chồng bà Huệ đã chết năm 2010; mục đích bị cáo Quang nhờ làm giấy sang nhượng này để bị cáo làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; lời khai của bà Huệ, ông Huy phù hợp với lời khai của bị cáo Quang về việc lập giấy sang nhượng đất rẫy vào khoảng tháng 4/2022. Ngoài ra, tại Kết luận giám định số 862/KLGĐ-KL ngày 14 tháng 7 năm 2022 và Sơ đồ vị trí khu vực bị phá rừng của Chi cục Kiểm Lâm Khánh Hòa lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích có diện tích 52.800m2 bị chặt phá, san ủi thuộc kiểu trạng thái là rừng tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh phục hồi (NXP); thuộc loại rừng sản xuất do Uỷ ban nhân dân xã Ninh Ích quản lý.
Do đó, Hội đồng xét xử đủ cơ sở kết luận khoảng tháng 5 năm 2021 đến tháng 01 năm 2022, bị cáo Đoàn Văn Quang đã có hành vi thuê, chỉ đạo người khác thực hiện hành vi hủy hoại rừng sản xuất với diện tích 52.800m2 tại khu vực lô 3 khoảnh 8 tiểu khu 103 xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Hành vi của bị cáo Đoàn Văn Quang đã đủ yếu tố cấu thành tội “Huỷ hoại rừng” theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 243 Bộ luật Hình sự, nên Cáo trạng Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ninh Hòa truy tố bị cáo về tội danh và khung hình phạt nêu trên là có căn cứ và đúng pháp luật.
Hành vi của bị cáo Đoàn Văn Quang là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến chính sách bảo vệ và phát triển rừng, quản lý Lâm sản của Nhà nước, gây thiệt hại và ảnh hưởng tới môi trường sinh thái. Tại phiên tòa, bị cáo không thừa nhận hành vi phạm tội, không nhận thức lỗi lầm của mình và ăn năn hối cải. Vì vậy, cần phải xử lý nghiêm minh, cách ly bị cáo ra khỏi xã hội trong thời gian dài để cải tạo, giáo dục bị cáo và ngăn ngừa các hành vi tương tự.
Tuy nhiên, xét thấy bị cáo là người có công với cách mạng, tham gia dân công hỏa tuyến và hưởng chế độ theo Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg ngày 14/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ; cha mẹ bị cáo được tặng thưởng Huân chương kháng chiến. Vì vậy, cần áp dụng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại điểm x khoản 1, khoản 2 Điều 51 của Bộ luật Hình sự, giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo để bị cáo thấy được sự khoan hồng của pháp luật Nhà nước, an tâm cải tạo và làm công dân có ích cho xã hội.
Đại diện Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử áp dụng điểm b khoản 3 Điều 243; điểm x khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự để giảm nhẹ một phần hình phạt và xử bị cáo mức án từ 07 (bảy) năm 06 (sáu) tháng đến 08 (tám) năm 06 (sáu) tháng tù, là có cơ sở nên cần chấp nhận.Về vật chứng: xe máy múc màu vàng xanh, hiệu Komat’su PC 200-3, gàu 0,7m3, số khung 205-26-71313 là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân giữa bị cáo Đoàn Văn Quang và bà Bùi Thị Chung, là phương tiện phạm tội, còn giá trị sử dụng nên cần tịch thu, sung quỹ Nhà nước phần giá trị tài sản của bị cáo Quang.Bị cáo Đoàn Văn Quang phải nộp 200.000đ án phí hình sự sơ thẩm theo quy định tại Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Uỷ ban thường vụ Quốc Hội về án phí và lệ phí Tòa án.
Trong thời gian từ ngày 01 tháng 12 năm 2021 đến ngày 30 tháng 9 năm 2024, tình hình tội phạm và hành vi vi phạm liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp tại thị xã Ninh Hoà có chiều hướng gia tăng, tính chất ngày càng tinh vi, phức tạp. Thời điểm nêu trên, Hạt Kiểm lâm Ninh Hoà đã phát hiện, khởi tố mới 08 vụ án, trong đó: khởi tố 06 vụ án về tội “Huỷ hoại rừng” quy định tại Điều 243 Bộ luật Hình sự, với tổng diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn và rừng sản xuất bị phá là 257.451m2; khởi tố 02 vụ án về tội “Vi phạm quy định về khai khác, bảo vệ rừng và lâm sản” quy định tại Điều 232 Bộ luật Hình sự, thu giữ 38,423m3 gỗ và năm ster củi. Hầu hết các vụ án này đều có tính chất phức tạp, việc xác định đối tượng gây án rất khó khăn. Tuy nhiên; việc điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh đối với Đoàn Văn Quang về tội hủy hoại rừng với mức án nghiêm khắc đã kịp thời cảnh báo, phòng ngừa và răn đe chung đối với loại tội phạm này trên địa bàn.
Qua vụ án này, VKSND Thị xã Ninh Hòa cũng đã kịp thời ban hành kiến nghị phòng ngừa đến Chủ tịch UBND, Hạt kiểm lâm Thị xã Ninh Hòa trong việc tuyên truyền pháp luật, phối hợp tuần tra kiểm soát, phát hiện, xử lý vi phạm việc bảo vệ rừng; các cơ quan này đã có văn bản chấp nhận kiến nghị và ban hành văn bản chỉ đạo đến tất cả các xã, phường để nghiêm túc thực hiện.